Hoogbegaafd in het voortgezet onderwijs

Als het lesaanbod bottom-up wordt aangeboden (de lesstof in kleine delen aanbieden die uiteindelijk leiden naar totaaloverzicht en -inzicht) haken veel hoogbegaafden af. Wanneer zij, andersom, eerst zien waar ze naartoe gaan werken, kunnen ze een beeld vormen en soms zelfstandig, langs een zelfgekozen route op hetzelfde punt uitkomen. Dit noemen we een top-down leermethode. Een bottom-up gestructureerd onderwijsaanbod prikkelt de eigen nieuwsgierigheid en ontwikkeling minder dan top-down aanbod. 

Als de ontwikkeling van academische vaardigheden in de basisschoolperiode vanzelf gaat, wanneer je complimenten krijgt voor goede antwoorden zonder er veel voor te hebben gedaan, ontwikkel je weinig/geen studievaardigheden. In het VO moet je vaak meer moeite doen om je de stof eigen te maken. Bij gebrekkige leervaardigheden lopen leerlingen vervolgens vast. Hierdoor gaan de resultaten tegenvallen waardoor een gevoel van falen kan ontstaan. 

Vroeger werd wel eens gesteld dat hoogbegaafden sociaal niet vaardig zijn. Inmiddels weten we meer en blijkt dat hoogbegaafden vaak andere interesses hebben dan hun leeftijdsgenoten. Ze denken na over zaken die hun klasgenoten nog niet boeien wat kan leiden tot een gevoel van erbuiten vallen en eenzaamheid. 

Iets dat enorm helpend kan zijn, is om leerlingen in aanraking te brengen met oudere leerlingen, bijvoorbeeld met een mentorschap door ouderejaars of het koppelen aan een buddy. Hoogbegaafde leerlingen zitten op het VO doorgaans verspreid over verschillende klassen in de school. Om het gevoel van eenzaamheid en zich anders voelen te voorkomen is het helpend om een peergroup te starten op school. Zo kunnen hoogbegaafde leerlingen ontwikkelingsgelijken tegenkomen, die elkaars humor begrijpen en kunnen opgaan in gesprekken over gelijke interesses of specifieke onderwerpen. Programma’s voor een peergroup kunnen tevens worden ingezet om studievaardigheden, executieve en sociale vaardigheden te ontwikkelen.